تب یکی از شایعترین دلایلی است که والدین را نگران و راهی مطب پزشک میکند. بالا رفتن دمای بدن در واقع یک واکنش طبیعی سیستم ایمنی به وجود عامل عفونی یا التهاب در بدن است و در بسیاری از موارد، نشانه مبارزه بدن کودک با میکروبها محسوب میشود.
با این حال، همه تبها بیخطر نیستند. شدت تب، سن کودک و علائم همراه آن میتواند تعیینکننده باشد که آیا وضعیت نیاز به مراقبت خانگی دارد یا باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
شناخت علل شایع تب در کودکان و دانستن زمانهای هشداردهنده کمک میکند والدین بتوانند با آرامش و آگاهی بیشتری رفتار کنند و از اقدامات نادرست یا اضطراب بیمورد جلوگیری نمایند.
تب در کودکان چیست و چرا اتفاق میافتد؟
تب به معنی افزایش دمای بدن بالاتر از حد طبیعی (معمولاً بیش از ۳۷.۵ درجه سانتیگراد) است. در کودکان، تب بیشتر یک نشانه است تا یک بیماری. وقتی بدن با ویروس، باکتری یا عامل التهابزا روبهرو میشود، مغز دمای بدن را عمداً بالا میبرد تا محیط نامناسبی برای رشد میکروبها ایجاد کند و عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند.
به بیان سادهتر، تب نشانهای از فعال بودن دفاع طبیعی بدن است و در بیشتر مواقع، به خودی خود خطرناک نیست. با این حال، گاهی تب میتواند علامت یک عفونت جدی یا مشکل داخلی باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
علل شایع تب در کودکان
علل بروز تب در کودکان متنوع است، اما موارد زیر از همه رایجترند:
- عفونتهای ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و...
- عفونتهای باکتریایی (مثل گلودرد چرکی، عفونت گوش یا ادراری)
- واکنش طبیعی بدن پس از واکسیناسیون
- دندان درآوردن در نوزادان و شیرخواران
- گرمازدگی یا کمآبی بدن
- التهابها یا واکنشهای آلرژیک نادر
در بیشتر موارد، علت تب در کودکان عفونت ویروسی خفیف است که بدون درمان خاص و تنها با مراقبتهای ساده بهبود پیدا میکند.
چگونه تشخیص دهیم تب کودک خطرناک است؟
همه تبها نگرانکننده نیستند، اما گاهی علائمی همراه تب ظاهر میشود که نیاز به توجه فوری دارد. در موارد زیر، تب میتواند نشانه یک مشکل جدیتر باشد:
- کودک زیر ۳ ماه سن دارد و دمایش بالاتر از ۳۸ درجه است
- تب بیش از ۳ روز ادامه دارد یا مرتب برمیگردد
- کودک بیحال، خوابآلود یا بیقرار غیرعادی است
- استفراغ، گریه شدید، تنفس دشوار یا تشنج همراه تب دیده میشود
- تب همراه بثورات پوستی بنفش یا نقطهای است
- کودک مایعات نمینوشد یا علائم کمآبی دارد (خشکی دهان، کاهش ادرار)
در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک ضروری است تا علت دقیق تب بررسی شود.
اقدامات خانگی در برابر تب کودکان چه میتواند باشد؟
در بیشتر موارد، تبهای خفیف را میتوان با مراقبت در منزل کنترل کرد. مهمترین نکات عبارتند از:
1.استفاده از تبسنج و ثبت دقیق دما
-دمای بدن کودک را با تبسنج دیجیتال اندازه بگیرید و هر چند ساعت ثبت کنید. این کار به پزشک کمک میکند الگوی تب را ارزیابی کند.
2.روشهای پایین آوردن تب
-دادن مایعات کافی (آب، سوپ، شیر مادر) برای پیشگیری از کمآبی
-پوشاندن لباس سبک و مناسب دمای محیط
-استفاده از داروهای تببر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن فقط با توصیه پزشک
-استراحت کافی در محیط آرام و خنک
3.کارهایی که نباید انجام دهیم
پوشاندن زیاد کودک یا استفاده از پتوهای ضخیم
حمام با آب بسیار سرد یا الکل
دادن داروی تببر بدون مشورت پزشک یا استفاده از دوز نامناسب
این رفتارها میتوانند تب را تشدید یا برای کودک خطرناک باشند.
چه زمانی کودک را به پزشک مراجعه کنیم؟
در شرایط زیر حتماً باید کودک توسط پزشک معاینه شود:
- نوزاد زیر سه ماه با هر میزان تب
- کودک بالای سه ماه با تب بالای ۳۹ درجه که با دارو پایین نمیآید
- ادامه تب بیش از سه روز
- بروز علائم نگرانکننده مثل تشنج، خوابآلودگی شدید، بثورات پوستی یا تنگی نفس
- اگر والدین احساس میکنند وضعیت کودک غیرعادی است، حتی بدون علائم واضح
پزشک با بررسی شرح حال، معاینه و در صورت نیاز انجام آزمایشها، علت تب را مشخص کرده و درمان مناسب را تجویز میکند.
نکات طلایی برای والدین نگران
تب در بیشتر کودکان نشانهای از واکنش طبیعی بدن در برابر عفونتها است و معمولاً پس از چند روز با مراقبتهای ساده و استراحت برطرف میشود بنابراین، در اغلب موارد جای نگرانی شدید وجود ندارد. اما نباید فراموش کرد که هر تب یک هشدار کوچک از بدن کودک است و اگر با علائم غیرعادی مثل بیحالی، تشنج، استفراغ، یا ادامه بیش از سه روز همراه باشد، لازم است حتماً توسط پزشک بررسی شود.
والدین آگاه میدانند که هدف، پایین آوردن فوری دما نیست؛ بلکه شناسایی علت تب و پیشگیری از عوارض احتمالی است. پس در کنار آرامش و اطمینان، همیشه دقت و هوشیاری خود را حفظ کنید. تب را نادیده نگیرید، اما از آن نترسید؛ چون در بیشتر مواقع، نشانهای از قدرت سیستم ایمنی بدن کودک شماست.
